جاجیم بافی به عنوان یکی از صنایع دستی رایج در ایران است .جاجیم به پارچه‌ای کم عرض و ضخیم است که از پودهای کلفت بافته میشود. این هنر بیشترین شباهت را به گلیم دارد، در جاجیم بافی رنگ‌های مختلفی که بالغ بر ۶ یا ۸ رنگ است مورد استفاده قرار می‌گیرد که بیشتر این رنگ‌ها گیاهی است.
جاجیم‌ها پرز ندازند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. کوچ‌گردان از آن بهره زیادی می‌گیرند و کاربرد آن به عنوان روانداز و محافظ سرما است. جاجیم مناسب‌ترین چیزی بود که در قدیم روی کرسی می‌انداختند، بافت جاجیم در اکثر قریب باتفاق دهات و مناطق روستائی ایران مرسوم است تنها تفاوت جاجیم، ترکیب رنگ و ظرافت نخ و نقوشی است که روی آن ایجاد می‌کنند جاجیم دستبافت های شبیه گلیم به صورت راه راه و رنگین است که از نخهای پشمی یا پنبه ای و ابریشم و بعضا کرک بافته می شود. جاجیم دارای طرح محرمات است و نقوش آن که بیشتر به رنگ های سبز، زرد، قرمز، سفید و بنفش به چشم می خورند در فضاهای این طرح قرار می گیرند. نقش مایه های بکار رفته در انواع جاجیم منطقه شامل: اشکی یا دندانه دار، تمام گل، نیم گل، نیم ساده، تسمه، دندان موشی و لبه دور می باشند.
کاربرد های جاجیم
از دیرباز بین خانواده‌های روستایی و عشایر رواج داشته‌است. جاجیم به عنوان زیرانداز، پلاس، فرش و رختخواب پیچ استفاده میشود و همچنین هنگام کوچ عشایر برای بسته‌بندی و جابه‌جایی اسباب و لوازم و گاهی به‌عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی از خانواده‌های روستایی جاجیم را به عنوان چشم روشنی و جهیزیه نوعروسان هدیه می‌دهند. اما مهمترین مصرف جاجیم در گذشته، استفاده از آن بعنوان رو کرسی بوده ولی امروزه از آرایه های پرنقش و نگار این هنر اصیل بر روی وسایلی همچون انواع پشتی ، کیف ، ساک ، رو مبلی ، روکش صندلی اتومبیل، روفرشی، سفره نان،روپشتی،سجاده، انواع کیف زنانه،کوسن ، دمپایی ، پاتابه، جای نماز، جای جوراب، رختخواب پیچ، رومیزی، زیر انداز و تن پوشهای گوناگون استفاده می شود و به زیبایی پارچه ها افزوده و ماندگاری آنرا همیشگی می سازد
جاجيم بافي در تمام روستاهاي قاينات توليد مي‌شود.
مراکز مهم بافت جاجيم در استان را روستاي حسين آباد خوسف، روستاهاي درح و لانو شهرستان سربيشه و در قاينات روستاهاي روم، اسلام آباد، اوج نيک، تيغدر، بيهود و تا حدودي تمام روستاهاي شهرستان و روستاهاي فدشک، برک و سلطاني بيرجند را می توان عنوان کرد.
جاجیم بافی به عنوان یك رشته بومی در بیشتر شهرستان‌های استان تولید می شود، اما در روستای روم قاینات از رونق خاصی برخوردار است.جاجیم بافی در چند سال اخیر جهش بسیار متفاوتی را نسبت به گذشته داشته است، فروش محصولات تولیدی جاجیم روم قاینات در بازارهای داخلی كشور رونق خوبی گرفته است.
جاجيم که در اصطلاح محلي به آن “جاجم” گفته مي‌شود، يکي از هنرهاي خاص مناطق کردنشين و ترک‌نشين است که امروزه در بيشتر نقاط کشور بافته مي‌شود.
جاجيم دست بافته‌اي شبيه پلاس و گليم با نقشهاي راه راه است که مانند ديگر دست بافته‌ها به عنوان زيرانداز نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد، اين هنر دست پرز ندارد و با نخهاي رنگين پنبه‌اي يا پشمي بافته مي‌شود که البته امروزه براي بافتن آن در برخي موارد از نخ کاموا هم استفاده مي‌شود.
نقش جاجیم در دنیای مدرن:
امروزه در دکوراسیون مدرن از جاجیم استفاده های زیادی میشود برای مثال:
اتاق خواب:
در کاربرد جاجیم در اتاق خواب آنچه که در اتاق خواب اهمیت دارد، انتقال حس آرامش و راحتی است. رنگ‌های سرد انتخاب بهتری برای اتاق خواب هستند. رنگ‌هایی مانند آبی، سبز ملایم یا خاکستری روشن. در این بین اضافه کردن یک گلیم با رنگ گرم هم می‌تواند آرامش و دنج بودن را به اتاق شما اضافه کند. پیشنهاد ما این است که از کوسن‌هایی با روکش گلیم روی تخت استفاده کنید.
مبلمان:
یکی از عناصر بی نظیر و جذابی که می‌توانید آن‌ها را از جنس جاجیم بسازید، مبل‌ها هستند. مبل‌هایی که روکش گلیم دارند، ظاهری اصیل‌تر داشته و برای فضای خانه با سبک کلاسیک انتخاب بهتری هستند. علاقه‌مندان می‌توانند از مبل فرش‌ها به عنوان کاناپه‌های تکی در چیدمان خانه استفاده کنند یا این که ست‌ها یا نیم‌‌ست‌های این مبلمان را تهیه کنند. طرح و نقش گلیم طوری است که حتی در ابعاد کوچک هم چشم‌ها را به خودش جلب می‌کند و نیازی نیست که حتما در وسعت زیاد به نمایش دربیاد.
نقش جاجیم در اقتصاد و صادرات:
در حال حاضر بررسی های لازم برای صادرات جاجیم به سوئد و نروژ در حال انجام است.
