زيتون درختچه اي است به ارتفاع تقريبا سه متر ولي هنگاميكه در شرايط مساعد پرورش مي يابد ارتفاع آن حدود ۱۲متر و قطر تنه اش به ۳ متر مي رسد .
زيتون معمولا در اوائل تابستان شروع به گل دادن مي كند و ميوه آن كم كم ظاهر مي شود . در اواخر تابستان ميوه آن به ثمر مي رسد . در اين هنگام زيتون سبز است و بتدريج تبديل به بنفش و قهوه اي و سپس سياه مي شود بطوريكه در اواخر پائيز كه موقع برداشت ميوه است رنگ آن بكلي تيره است.
زیتون تقریبا۳۰۰۰ سال، قبل از میلاد مسیح مورد استفاده قرارمی‌گرفته است این گیاه از نواحی گرم و نیمه گرم می‌باشد و موطن اصلی آن را در سوریه و جنوب ترکیه می‌دانند و از این نقاط به سایر نواحی که دارای آب و هوای مدیترانه‌ای هستند برده شد و اکنون از دامنه‌های غربی هیمالیا در شرق تا سواحل اقیانوس اطلس در مغرب و در دو طرف دریای مدیترانه درخت زیتون کاشته می‌شود. علاوه بر نواحی نامبرده در آمریکای شمالی وآمریکای جنوبی و استرالیا این محصول را نیز می‌کارند و مورد استفاده قرارمی‌دهند.
درخت زیتون یکی از گیاهان مناطق مدیترانه‌ای یعنی مناطق دارای هوای گرم
ومرطوب که معمولا در زمستان درجه حرارت هیچگاه به صفر نمی‌رود می‌باشد. مع هذا در
نواحی خشک اگربتوان در فصل تابستان باغ را آبیاری کرد درخت زیتون کاملارشد کرده
محصول قابل ملاحظه‌ای می‌دهد. از نظر درجه حرارت نیز درخت زیتون که گیاه گرمسیری می‌باشد
تا اندازه‌ای نسبتا زیاد سرما را تحمل می‌کند یعنی درختان جوان تا ۹ درجه سرما
ودرختان مسن و بارور تا ۱۲ درجه زیر صفر را تحمل میکنند.
سرمای شدید در درخت زیتون باعث شکاف خوردن پوست درخت شده و در محل شکاف باکتریهای
مخصوصی تولید برآمدگی میکنند و کم‌کم تعداد این گره‌ها زیاد شده تا بالاخره باعث
خشک شدن درخت می‌گردد. سرما به برگها صدمه قابل ملاحظه‌ای نمی‌زند و میوه‌های
سرمازده ای که پلاسیده و کوچک اند فقط برای تهیه روغن زیتون قابل استفاده می‌باشند.
درخت زیتون در هر نوع خاکی به عمل می آید. مقدار محصول به حاصلخیزی و مرغوبی خاک بستگی دارد. درخت زیتون با هر نوع خاکی سازگاری دارد. زیتون را می‌توان در اراضی فاقد قابلیت کشت محصولات دیگر نیز مورد کاشت و بهره‌برداری قرار داد. چنانکه به‌عنوان نمونه سطح زیر کشت این محصول در۸ شهرستان از استان کویری کرمان در حال حاضر به حدود ۴ هزار هکتار رسیده است. از عمده ترین باغ‌های زیتون در ایران در بلوچستان، رودبار منجیل و گرگان وجود دارد. سطح زیر کشت این محصول در جهان ،امروزه به ۱۰ میلیون هکتار می‌رسد و از مجموع زیتون تولیدی جهان سالانه حدود ۴/۳ میلیون تن روغن و ۳/۱ میلیون تن کنسرو زیتون استحصال می‌شود. برای برداشت محصول کافی و مرغوب باید زیتون را در زمین های عمیق و حاصلخیز کاشت. البته در زمین های مرطوب یا شور باید از کشت زیتون خودداری کرد.
درخت زیتون را می‌توان به طرق مختلف زیاد کرد. بعضی از کلیه وسایل تکثیر مانند
کاشت هسته ، قلمه ، خواباندن شاخه و پیوند پایه بذری می‌توان استفاده کرد. بین طرق
مختلف تکثیر بیشتر از کاشت هسته برای تهیه پایه و پیوند و قلمه خشبی و یا نیمه خشبی
استفاده میکنند. ازدیاد با بذر : یکی از عوامل سبز شدن رطوبت است که وارد
هسته شده تا نطفه بذر (آمبریون) برای رشد و خروج از بذر بتواند از مواد غذایی
استفاده کند. در زیتون که اطراف هسته چربی وجود دارد نفوذ آب به داخل هسته ممکن
نیست؛ لذا چربی را باید به گونه ای از بین برد تا رطوبت به داخل هسته نفوذ کند. به
همین خاطر از خاصیت صابونی شدن چربی ها در مجاورت محلول های قلیایی استفاده می
نمایند. علت دیگری که مانع سبز شدن بذرها می شود، سختی پوست زیتون است. ازدیاد
با پیوند : بدون پیوند هیچگاه میوه مرغوب تولید نمی شود. پیوند شکمی، اجی و
اسکنه برای زیتون معمول است. پیوند را از نزدیک زمین می زنندو پیوند را در داخل
خاک یا روی ریشه نهال قرار می دهند. در این صورت پایه و پیوند هر دو ریشه می دهند.
از پیوند برای جوان کردن درخت مسن یا تغییر نوع استفاده می کنند. ازدیاد با قلمه :
از انواع قلمه علفی یا خشبی استفاده می شود. در اسپانیا از شاخه های مسن خشبی به
طول ۱٫۵ متر و قطر ۳-۵ سانتی متر که سن آن ها حداقل ۳ سال باشد استفاده می شود. گودالی
به عمق ۱ متر حفر کرده و به صورتی که ۱۰ سانتی متر قلمه از خاک بیرون باشد آن را
می کارند.دور آن شیار کوچکی برای آبیاری و خیس کردن خاک گودال ایجاد می نمایند.
عیب این کار این است که ظهور ریشه مدتی به طول می انجامد و فضا به خاطر تعداد کمی اشغال
می شود. طول قلمه حداقل ۱۰-۱۵ سانتی متر و حداکثر ۲۰ سانتی متر است. پس از بریدن
قلمه در برگ اول نصف سطح برگ ها را حذف میکنند و پس از آن در ماسه شسته و در محل
گرمی می کارند. ممکن است به جای جعبه از شاسی استفاده کنند. پس از پر کردن داخل
شاسی از مواد آلی مانند کودهای مخلوط با برگ خشک روی آن ۱۰ سانتی متر ماسه شسته
ریخته و درپوش شاسی را می گذارند. باید دقت کرد که خاک قلمه همواره مرطوب باشد و
رطوبت زیر شاسی به حد اشباع برسد. پس از مدتی (دو تا سه و نیم ماه) قلمه ها ریشه
دار می شوند. قلمه ها در این محل چندین هفته پس از ریشه دار شدن می ماننند تا ریشه
به اندازه کافی شده و در اوایل و اواسط بهار سال بعد قلمه های ریشه دار را به
خزانه انتقال داده. پس از ۲ تا ۳ سال که در خزانه ماند در محل اصلی کشت می کنند.
ازدیاد با پیوند : بدون پیوند هیچگاه میوه مرغوب تولید نمی شود. پیوند شکمی، اجی و اسکنه برای زیتون معمول است. پیوند را از نزدیک زمین می زنندو پیوند را در داخل خاک یا روی ریشه نهال قرار می دهند. در این صورت پایه و پیوند هر دو ریشه می دهند. از پیوند برای جوان کردن درخت مسن یا تغییر نوع استفاده می کنند. ازدیاد با قلمه : از انواع قلمه علفی یا خشبی استفاده می شود. در اسپانیا از شاخه های مسن خشبی به طول ۱٫۵ متر و قطر ۳-۵ سانتی متر که سن آن ها حداقل ۳ سال باشد استفاده می شود. گودالی به عمق ۱ متر حفر کرده و به صورتی که ۱۰ سانتی متر قلمه از خاک بیرون باشد آن را می کارند.دور آن شیار کوچکی برای آبیاری و خیس کردن خاک گودال ایجاد می نمایند. عیب این کار این است که ظهور ریشه مدتی به طول می انجامد و فضا به خاطر تعداد کمی اشغال می شود. طول قلمه حداقل ۱۰-۱۵ سانتی متر و حداکثر ۲۰ سانتی متر است. پس از بریدن قلمه در برگ اول نصف سطح برگ ها را حذف میکنند و پس از آن در ماسه شسته و در محل گرمی می کارند. ممکن است به جای جعبه از شاسی استفاده کنند. پس از پر کردن داخل شاسی از مواد آلی مانند کودهای مخلوط با برگ خشک روی آن ۱۰ سانتی متر ماسه شسته ریخته و درپوش شاسی را می گذارند. باید دقت کرد که خاک قلمه همواره مرطوب باشد و رطوبت زیر شاسی به حد اشباع برسد. پس از مدتی (دو تا سه و نیم ماه) قلمه ها ریشه دار می شوند. قلمه ها در این محل چندین هفته پس از ریشه دار شدن می ماننند تا ریشه به اندازه کافی شده و در اوایل و اواسط بهار سال بعد قلمه های ریشه دار را به خزانه انتقال داده. پس از ۲ تا ۳ سال که در خزانه ماند در محل اصلی کشت می کنند.
ایجاد باغ زیتون.
زیتون را با در نظر گرفتن آب و هوای محل می توان به طور دیم یا آبی کشت کرد. برای تهیه باغ زیتون رعایت نکات زیر ضروری است :
تهیه زمین باغ
تهیه محل کاشت درخت با درنظر گرفتن فواصل بین درختان
کاشت درخت در محل تهیه شده (گود)
مراقبت نهال جوان و هرس زیتون.
برای توضیح کامل این موارد با ما همراه باشید.
آبیاری زیتون:
با وجود مقاومت فراوانی که زیتون نسبت به بی آبی دارد در نقاطی که تابستان خشک باشد برای برداشت حداکثر محصول و تهیه میوه مرغوب حتما آبیاری لازم است. مقاومت این محصول نسبت به کم آبی به حدی ست است که در سال هایی که مقدار محصول کم یا بهای زیتون ارزان باشد (چند سال متوالی) از آبیاری خودداری و در این مدت درخت از حیث شاخ و برگ کاملا سالم و شاداب می ماند. ولی مقدار محصول خیلی کم و گاهی اتفاق می افتد که درخت فاقد میوه باشد.
کود و حاصلخیزی خاک زیتون :
کودهای ازته در درشتی میوه و مقدار محصول زیتون اثر زیاد دارد. در عمل چون ازت در زمین مخصوصا در اراضی فاقد مواد آلی به مقدار بسیار کم موجود است باید هر سال مقداری کود دامی و شیمیایی ازته به درخت داد. کود دامی اثر سریع‌تر ندارد ولی در زمینهایی که از حیث حاصلخیزی ضعیف هستند و مخصوصا برای اصلاح خواص فیزیکی خاک لازم است و درصورتی که بهای کود دامی زیاد باشد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد باید حتما از کود سبز برای تامین مواد آلی زمین یعنی هوموس استفاده کرد.
برای تشخیص اختلالات تغذیه ای و همچنین اطلاع از منابع کودی و همچنین توصیه های کودی می توانید مقاله مقابل را مطالعه کنید.
دیدگاه بگذارید